Chonoko, Kagera: Fargabar da Dan Jarida Mai Binciken Kwa-Kwaf ya Fuskanta a Yankin ‘Yan Fashin Daji

Chonoko, Kagera: Fargabar da Dan Jarida Mai Binciken Kwa-Kwaf ya Fuskanta a Yankin ‘Yan Fashin Daji

Daga Abbas Muhammad

A wani bangare na kudurin ta na bayar da rahoton bincike mai inganci da aikin jarida mai ci gaba, PRNigeria ta aike da daya daga cikin fitattun ‘yan jarida zuwa wasu al’ummomi biyu a jihohin Neja da Kebbi domin bankado abubuwan da suka faru a bayan fage, wadanda ba a bayar da rahotonsu ba da suka shafi ‘yan fashi da garkuwa da mutane a wuraren.

Bayan ya rubuta labarai masu kayatarwa da ban sha’awa daga cikin balaguron bincikensa da suka yi tare da hadin gwiwar cibiyar binciken aikin jarida ta Wole Soyinka, Mukhtar Ya’u Madobi ya yanke shawarar yin wata tattaunawa da manema labarai a cibiyar PRNigeria da ke Abuja a gaban masu ruwa da tsaki. daga kungiyoyin farar hula, Hukumar Ba da Agajin Gaggawa ta Kasa (NEMA) da dai sauransu.

Manufar taron a cewar mawallafin PRNigeria , Yushau Shuaib, shi ne jawo hankalin hukumomi game da halin da ake ciki na jin kai a Chonoko da ke jihar Kebbi da kuma Kagara a jihar Neja, da kuma sauran al’ummomin da ‘yan fashi suka lalata a arewa maso yamma da arewa. tsakiya, da tunani akan yadda mafi kyawun magance su.

A zaman Mukhtar ya bayyana wasu abubuwan da ya gani kamar haka.

“Sakamakon hare-haren da ‘yan bindiga ke kai wa, ba a bar mutane su samu damar shiga gonakinsu kyauta da kuma ayyukan da ke zama babbar hanyar rayuwarsu.

“Abin takaici ne yadda wasu manoman ma har suna biyan haraji ga wadannan ‘yan fashin domin su samu damar zuwa gonakinsu, ba da yawa ba ne za su iya biyan wannan kwata-kwata ba tare da katsewa ba sakamakon matsalar karancin abinci da ke kunno kai a tsakanin al’umma.

“Ilimi wani bangare ne mai matukar muhimmanci wanda shi ma ya yi mummunar barna saboda wannan rashin tsaro.

“Misali, akwai makarantun firamare kusan 127 a Kagara amma an rufe sama da 78 saboda fargabar hare-haren ‘yan bindiga.

“A halin da ake ciki, a Chonoko, wasu makarantun da ke cikin garuruwan an mayar da su sansanonin ‘yan gudun hijira inda ake kwana da wadanda abin ya shafa. Wannan lamari dai ya sa dalibai da dama sun fice daga karatu, wanda hakan ya kara yawan yaran da ba sa zuwa makaranta a yankin da ma kasar baki daya.

“Garin Chonoko na fama da rashin ruwan sha kamar yadda bincike ya nuna cewa ‘yan gudun hijira da mazauna garin suna fafutukar neman ruwan sha a gida daga rijiyoyin burtsatse guda biyu kacal da ke cikin al’umma.
“Wannan yana haifar da rashin jituwa ga wadanda abin ya shafa da mazauna yankin saboda takaici da kuma bukatar da ‘yan gudun hijirar ke yi a kai a kai.

“Game da matsuguni, ‘yan gudun hijira a Chonoko suna zaune ne a wani matsugunin cunkoson jama’a inda daki daya ke dauke da mutane sama da 15.

“Wasu lokuta mazan suna kwana a ƙarƙashin bishiyoyi don mata da yara su kwana a cikin tanti na IDP. Wannan yana buƙatar damuwa sosai saboda cututtuka suna yaduwa cikin sauƙi a cikin irin wannan yanayin da ba shi da sarari.

“Ana ja da isar da tsarin kiwon lafiya zuwa laka yayin da babban asibitin Kagara ya tilasta yin ayyukan kwarangwal.

“Abin da ya fi damun shi shi ne, yawancin likitocin da aka aika zuwa wadannan wuraren ba sa bayar da rahoton aiki, suna mai cewa rashin tsaro a matsayin babban abin damuwa.

“Game da jihar Kebbi, abin bakin ciki ne da aka samu labarin cewa hukumar NEMA na bayar da tallafin kayayyakin agaji ga wadannan al’ummomi masu karamin karfi amma gwamnatin jihar na ajiye kayayyakin a ma’ajiyar kayayyaki ba tare da raba wa ‘yan gudun hijirar ba.

“Mazauna garin Kagara sun yi ta yin abin da ya kamata wajen taimaka wa wadanda rikicin ‘yan fashin ya shafa ta hanyar ba su wasu kayan agaji da nufin inganta rayuwarsu.

“Duk da haka, yanayin tsaro ya inganta a cikin garin Kagara saboda kasancewar sansanonin sojoji.”

Bayan lissafo abubuwan lura da ya yi, Mukhtar ya bayar da shawarwari ga gwamnati da sauran masu ruwa da tsaki domin yin taka-tsantsan.

Ya bada shawarar kamar haka:

“Ya kamata gwamnati da jami’an tsaro su ci gaba da kokarinsu na maido da zaman lafiya da tsaro ga al’ummomin da abin ya shafa.

“Ya kamata a fayyace tare da aiwatar da kokarin ceto bangaren ilimi da ke kara tabarbarewa, ta yadda za a dawo da ficewa daga makarantun da ke kan tituna wanda ya zama dole domin dakile tabarbarewar tsaro a nan gaba.

“Ya kamata a fito fili da bayyana gaskiya wajen rarraba kayan agaji ga marasa galihu a cikin al’ummomin da abin ya shafa.

“Ya kamata gwamnati ta kara inganta harkar tsaro musamman a kauyuka ta hanyar samar da nagartattun makamai da sauran kayan aiki ga ‘yan banga na yankin domin inganta ayyukansu.” Mukhtar yace.Daga nan aka bude falon ga ‘yan jarida da sauran mahalarta domin yin tsokaci, lura da tambayoyi.

A nata gudunmuwar, Hadiza Abdulrahman daga Rediyon Najeriya, ta yabawa Mukhtar bisa irin namijin kokarin da ya yi wajen bayyana halin da ‘yan gudun hijira ke ciki a yankunan da ‘yan fashin suka barke.

An kuma jefa wata tambaya ga Daraktan Yada Labarai da Hulda da Jama’a na Hukumar NEMA, Manzo Ezekiel, kan yadda za a magance tarin kayayyakin agaji. An ba da shawarar cewa a samar da tsarin bin diddigin hukumar ta NEMA don tabbatar da gaskiya da rikon amana wajen rabon kayayyakin.

Daya daga cikin mahalarta taron ta bayyana damuwarta ga hukumar ta NEMA kan halin da mata da ‘yan mata ke ciki a sansanonin ‘yan gudun hijirar dangane da samun kayan aikin haila da sauran kayan masarufi na musamman.

A lokacin da yake mayar da martani, Mista Ezekiel ya bayyana cewa kayayyakin agajin da hukumar NEMA ke bayarwa ba su da hannu a kai saboda dalilai na tsaro a wadannan yankunan na ‘yan gudun hijira. Maimakon haka, ana kai kayan agajin ne ga gwamnatin jihar da masu ruwa da tsaki na cikin gida wadanda alhakinsu ya rataya a wuyansu na ganin kayan sun isa wuraren da suka dace.

Haka kuma dangane da bukatun mata, ya bayyana cewa NEMA tana da bangaren jinsi da bangaren abinci mai gina jiki da ke kula da al’amuran wannan dabi’a.

Bugu da kari, Mista Ezekiel ya bayyana cewa hukumar na yin iya bakin kokarinta wajen ganin an rage wa wadanda lamarin ya shafa ta hanyar samar da kayan agaji ga ‘yan Najeriya da ke cikin halin kaka-nika-yi.

Da yake karkare tattaunawar, shugaban PRNigeria , Shuaib, ya yi kira ga ‘yan jarida da su guji; “Labarun da ke da ban sha’awa waɗanda koyaushe suna raunana tunani da halin ɗabi’ar sojojin mu masu girman kai.”

Shu’aib ya bukace su da su jaddada labaran da ke karfafa sojojinmu su kara kaimi ga kasar.

Ya yi kira ga kafafen yada labarai su ci gaba da matsawa gwamnati lamba don yin abin da ya dace ba tare da ganin cewa ‘yan ta’adda sun fi karfinsu ba.